مجموعه باستانی پاسارگاد در شیراز، از آثار به‌جای مانده از دوران پرشکوه هخامنشی است. این بنای بزرگ شامل مقبره کوروش، کاخ‌های بزرگ که برخی در زمان داریوش و بعضی دیگر در عصر خشایارشا بنا شده‌اند، باغ‌های شاهی، آرامگاه کمبوجیه و کاروانسرای مظفری می‌شوند.

 پاسارگاد اولین پایتخت هخامنشیان بود که محوطه اصلی آن، 160 هکتار وسعت داشت و دشتی بزرگ آن را احاطه کرده بود.

بی‌شک، آرامگاه کوروش، معروف‌ترین بنای این مجموعه باستانی در شیراز است. این بنای زیبا که معماری آن، شباهت زیادی به معماری زیگورات چغازنبیل دارد، یک کیلومتر با کاخ‌های دیگر پاسارگاد فاصله دارد.

این شهر باستانی در سال 1383 به‌عنوان پنجمین اثر ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

تخت جمشید را در جهان با نام  پرسپولیس می‌شناسند که این نام به زبان یونانی است. ستون‌ها، سر ستون‌ها، کتیبه‌ها، نقش برجسته‌ها، کاخ‌ها و دروازه‌های باقی مانده در محوطه تخت جمشید، از مشهورترین آثار تمدن در جهان به شمار می‌آیند. محوطه تخت جمشید که نام دیگر آن سرزمین پارسه است, گردشگران زیادی را از سراسر جهان، در طول سال به شیراز می‌کشاند.

ساخت بنای تخت جمشید در حدود 25 قرن پیش(سال 518 پیش از میلاد), در دامنه کوه‌های رحمت، توسط داریوش اول که سومین پادشاه هخامنشیان بود آغاز شد. در ساخت بنای تخت جمشید معماران و هنرمندان بی‌شماری شرکت کردند و این بناهای عظیم توسط کارگران زن و مرد ساخته شده‌اند, اما آنچه در تاریخ بر ارزش تخت جمشید می‌افزاید شیوه رفتار پادشاهان هخامنشی با کارگران است، که در ایران باستان در قبال زحمت کارگران به آن‌ها حقوق و مزایای مناسب پرداخت می‌کردند. بنا بر اطلاعات موجود در کتیبه‌ها، ساخت بنای تخت جمشید در حدود 120 سال به طول انجامیده است.

ساخت و تکمیل کاخ‌های تخت جمشید تا اواخر حکومت هخامنشیان همچنان ادامه داشته است؛ اما بخش‌های زیادی از این بناها در زمان داریوش اول، خشایارشاه و اردشیر اول ساخته و تزئین شدند. کاخ‌های مجلل تخت جمشید تا سالیان دراز محل سکونت پادشاهان هخامنشی بود و تا امروز نیز از برجسته‌ترین و ماندگارترین اسناد تاریخی ایران باستان به شمار می‌روند.

انتخاب کوه‌های اطراف مرودشت نیز توسط داریوش اول، با توجه به موقعیت مکانی کوه نسبت به طلوع و غروب خورشید، جلگه‌های سرسبز در محیط اطراف آن و قرار گرفتن این منطقه در مسیر راه شاهی، بسیار هوشمندانه بوده است.

به‌طور کلی، معماری بنای کاخ‌ها، تزیینات داخلی، محوطه سازی تخت جمشید، سبک شهرسازی، تفکیک مناطق مسکونی از سکونتگاه شاهی و طراحی تخت جمشید، با توجه به معیارهای امروزی و پس از گذشت بیش از 2500 سال، سندی پر افتخار از ایران باستان است.

نام تخت جمشید به‌عنوان دومین اثر تاریخی و فرهنگی در ایران، در سال 1979 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

شهر تاریخی استخر از بخش‌های تاریخی تخت جمشید است. در حال حاضر تنها ویرانه‌هایی از این شهر باقی مانده که شامل دروازه سنگی، ستون‌ها و دیواره‌های سنگی می‌شود. این شهر تا پایان دو سلسله هخامنشیان و ساسانیان یکی از شهرهای باشکوه ایران باستان بوده، اما با حمله اعراب به ایران سرنوشت این شهر هم تغییر کرد. با تصرف استخر به دست اعراب و قتل عام مردم ایران، این شهر نابود شد و به تاریخ پیوست.

تل باکون نام محوطه‌ای متعلق به ماقبل تاریخ است که در نزدیکی تخت جمشید قرار دارد .این منطقه بین سال‌های 3500 تا 4000 پیش از میلاد سکونتگاه انسان‌ها بوده است.

طی کاوش‌های انجام شده، ظروف سفالی با نقوش زیبا و دیگر سفالی‌جات را در این ناحیه کشف کرده‌‌اند. مهم‌ترین این مکشوفات شامل صلیب شکسته‌ای می‌شود که به دین‌های آریایی اختصاص داشته است.

تل باکون که به شماره 189 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

تل شقا در 17 کیلومتری تخت جمشید قرار دارد. این منطقه را در کاوش‌های باستان‌شناسی کشف کرده‌اند.

این اثر که در سمت غربی روستای خیرآباد تخت جمشید قرار دارد، در سال 1355 با شماره 1267 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بهشت گمشده(تنگ بستانک)در فاصله 120 کیلومتری از شمال غرب شیراز قرار گرفته و گستره وسیعی به مساحت 20 هزار هکتار را شامل می‌شود. ارتفاع این منطقه در نقاط مختلف بین 1700 تا 3700 متر از سطح دریا تغییر می‌کند و ارتفاع متوسط در بیش‌تر قسمت‌ها در حدود 2000 متر از سطح دریا است.

بهشت گمشده در نزدیکی روستای دشتک در بخش کامفیروز شهرستان مرودشت قرار دارد. منطقه تنگ بستانک در جوار رشته کوه دنا قرار گرفته و پوشش جنگلی آن در دامنه کوه‌ها گسترده است. نزدیکی این منطقه ییلاقی و سرسبز به جاذبه‌های گردشگری در استان فارس، اهمیت تنگ بستانک را دوچندان می‌کند.

قرار گرفتن منطقه تنگ بستانک در حوزه آبریز رودخانه کر و سد درودزن، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این منطقه به شمار می‌رود.

در این منطقه درختانی مانند بادام، پسته، زرشک و بلوط رشد می‌کنند و محصول قابل توجهی دارند. انواع گیاهان دارویی نیز در جنگل‌های بهشت گمشده به چشم می‌خورند. در میان این گیاهان می‌توان به نمونه‌هایی مانند خارشتر، درمنه، شیرین بیان و گون اشاره کرد.

نقش رجب در 13 کیلومتری شمال شهر مرودشت و در فاصله 9.4 کیلومتری شمال تخت جمشید در سمت راست جاده شاهی,در شکاف کوهی به نام کوه رحمت واقع شده است.

جاده شاهی در 25 قرن پیش شاهراهی بوده که شهرهای بزرگی چون تخت جمشید، پاسارگاد، شوش، شوشتر و رامهرمز را به شهر سارد (پایتخت لیدی) در غربی‌ترین نقطه شبه جزیره آناتولی فعلی متصل می‌کرده است. راه شاهی به فرمان داریوش بزرگ در زمان حیات امپراتوری بزرگ هخامنشی ساخته شده و نخستین شاه‌راه بین‌المللی جهان به شمار می‌آید.

نقش رستم محوطه‌ای باستانی است که شامل تخته سنگی عظیم با یادگارهای تاریخی از سه دوره تاریخی ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان می‌شود. کنکاش‌های باستان‌شناسی در صخره نقش رستم اطلاعات قابل توجهی از این سه دوره تاریخی ایران باستان و تمدن کهن ایرانی ارائه می‌کند.

جاذبه‌های تاریخی برجسته در نقش رستم شامل آرامگاه‌های تاریخی، کتیبه‌ها و سنگ نوشته‌های باستانی و نگاره‌های ایران باستان می‌شود. از برجسته‌ترین دلایل شهرت این منطقه می‌توان به قرار گرفتن آرامگاه‌های پادشاهان هخامنشی اشاره کرد.

پل خان با قدمتی که به دوره صفویه بازمی‌گردد، با طول 101 و عرض 5 متر,توسط امام قلی خان روی رود کر بنا شده‌ است.

این اثر در تاریخ 2 آبان 1351 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

پل بند امیر از بناهای تاریخی شهرستان مرودشت است .این پل روی رود کر و در زمان آل بویه (عضدالدوله) در قرن چهارم هجری ساخته شده است.

کاروانسرای چهار ایوانی قوام آباد با مساحت 4038 متر مربع, از یادگار‌ان متعلق به دوران قاجار، در 20 کیلومتری جنوب شهر سعادت شهر قرار دارد.

کاروانسرای قوام آباد دارای یک دروازه ورودی بزرگ با چهارچوب سنگی به ارتفاع 4 متر و دو سکوی سنگی بزرگ به ارتفاع 120 سانتی متر، عرض 1 متر و طول 3 متر در دو سوی این دروازه است.

اثر در تاریخ 25 اسفند 1379 با شماره 3065 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

آبشار دشتک ابرج در 65 کیلومتری شمال غرب مرودشت و در نزدیکی روشتای دشتک قرار دارد. در 8 کیلومتری شمال آبشار دشتک سد درودزن قرار گرفته و جنگلی از درختان گردو بر جذابیت مسیر آبشار افزوده است.

تنگ خشک در 30 کیلومتری شمال شرقی شهرستان مرودشت و روبروی دهستان سیوند واقع شده است.

تنگ خشک به صورت تنگه‌ای است با طول تقریبی 20 و عرض 2 کیلومتر که دارای پوشش گیاهی انبوه و چشم‌نوازی از درختان بنه، ارژن، بادام کوهی و کیکم است.معادن سنگ دوره هخامنشی و کتیبه دوره پهلوی در محدوده این دره قرار دارند.

تیرباغ از مناطق گردشگری شهرستان مرودشت است.این منطقه سرسبز و خنک در بخش درودزن، در حوالی روستای کندازی قرار دارد.

باغ بدره یکی از زیباترین تفرجگاه‌های شهرستان مرودشت,در روستای آب انار واقع شده است. در این مجموعه چند چشمه وجود دارد.

سد مخزنی درودزن در 50 کیلومتری شمال غرب مرودشت و روی رود کر ساخته شده‌ است.

ساخت این سد در سال 1351 به پایان رسید و آب آشامیدنی شهرهای شیراز و مرودشت و آب کشاورزی منطقه مرودشت و کامفیروز را پشتیبانی می‌کند. این سد در ابتدا با همان نام داریوش شناخته می‌شد,ولی پس از انقلاب اسلامی نام آن به درودزن که نام روستایی در نزدیکی آن است، تغییر یافت.

تنگه بلاغی(تنگ بلاغی) دره‌ای است به طول 18 کیلومتر که در جنوب مجموعه پاسارگاد، قرار دارد .

عرض این تنگه از 500 متر تا 10 کیلومتر تغییر می‌کند و عبور رودخانه دائمی سیوند یا بلاغی از میان آن محیطی سرسبز و سرزنده را پدید می‌آورد. همین موضوع نیز موجب پی‌ریزی تمدن‌های زیادی در اطراف این دره شده و تاکنون بیش از 140 اثر باستانی را از دوره ماقبل تاریخ تا دوره اسلامی در این ناحیه شناسایی کرده‌اند.

روستای قصر یعقوب از توابع بخش مرکزی شهرستان خرمبید,در 185 کیلومتری شیراز و 6 کیلومتری صفاشهر واقع شده‌ است.

قصر یعقوب یکی از ده روستای برتر فارس از نظر گردشگری به شمار می‌رود. این روستا شامل تعداد زیادی چشمه طبیعی است که منظره بسیار زیبایی را به وجود آورده است. قصر یعقوب علاوه بر طبیعت بکر و زیبا آثار تاریخی هم دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به گورستان ساسانی و امامزاده شهدا اشاره کرد.

قلعه استخر مربوط به دوره ساسانیان,در شهرستان مرودشت واقع شده و بر روی کوهی با همین نام قرار دارد .

این قلعه مشهورترین قلعه‌ سه گنبدان است که از سطح دشت 400 متر ارتفاع دارد.

قلعه استخر در 30 بهمن 1386 به‌‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

قلعه شکسته در رامجرد و در شرق قلعه استخر واقع شده است.

قره قلات (قصر قلات) مربوط به دوره هخامنشیان ,در شهرستان مرودشت واقع شده است.این تفرجگاه دارای استخری است که آب آن از چشمه‌های زلالی تامین می‌شود که گویی هزاران سال است بی وقفه از دل کوه می‌جوشند.

این اثر در سال 1354 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

تل نخودی یکی از آثار بجامانده از دوران باستان است که در دهستان مادر سلیمان، در سمت غربی پاسارگاد قرار دارد.

 این اثر در سال 1382 با شماره 8491 در آثار ملی ایرانی به ثبت رسیده است.

سنگ نوشته پهلوی با قدمتی که به دوره ساسانیان بازمی‌گردد، در روستای بنی یکه، سطح شمال شرقی کوه استخر قرار دارد.

 این اثر در تاریخ 18 شهریور 1387 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.