فیروزه کوبی یکی از هنرهای نوین است که حدود 70 سال پیش, توسط استاد یوسف حکمیان در شهر مشهد پایه گذاری شد.

پس از آن حاج داداش در حدود ۲۰ سال بعد در شهر اصفهان به ترویج هنر فیروزه‌کوبی و اجرای آن در این شهر پرداخت.

امروزه یکی از مهمترین پایگاه های اجرای فیروزه کوبی شهر اصفهان است و در این شهر هنرمندان و استادکاران بسیاری کارگاه‌های فیروزه را برپا داشته‌اند.

در ابتدا تنها از فیروزه در ساخت بدلیجات و زیور آلات مانند گردنبند، دستبند و انگشتر استفاده می شد اما پس از پیدایش هنر فیروزکوبی هنرمندان آن با اقدامات خلاقانه این هنر را گسترش دادند.

این هنر با استفاده از سنگ فیروزه مرغوب نیشابور بر روی فلزاتی مانند مس، نقره و برنز پیاده سازی می شود.

قطعات سنگ فیروزه که در اندازه های ریز و کوچک هستند و کاربرد خاص دیگری ندارند در هنر فیروزه کاری استفاده می شوند.

همانگونه که از نامش پیداست قطعات کوچک فیروزه در در اندازه های تقریبا یکسان به صورت منظم و در کنار هم با استفاده از چسب فیروزه کوبی بر روی ظروف و اشیای مختلف قرار می گیرد.

هر چقدر تعداد سنگ ها بیشتر و فاصله بین آنها کمتر باشد هنر دستی به دست آمده ارزشمند تر می باشد.

مراحل ساخت

ساخت ظروف فیروزه در سه مرحله انجام می شود.

مرحله اول مرحله زرگری است.

در این مرحله ظرف مورد نظر که معمولا از جنس برنج، مس، نقره و یا برنز است ساخته و صیقلی می شود. استاد فیروزه کوب قسمت های مختلف بدنه ظرف را طی مراحل مختلفی از نظر ضخامت یکسان می نماید به گونه‌ای که فلز دچار آسیب‌دیدگی نگردد.

این عمل بر اساس اندازه ظرف باید به درستی انجام شود و ظروف بزرگتر برای داشتن استقامت بالا تر ضخیم تر در نظر گرفته شوند.

 در مرحله دوم سنگ های فیروزه با اندازه های یکسان توسط استاد فیروزه کوب انتخاب می‌شوند و با دقت در کنار هم قرار می گیرند.

در این مرحله باید تا حد امکان فاصله بین سنگ ها بسیار کم شود تا ارزش هنری کار حفظ شود.

سنگ های فیروزه ای با استفاده از چسب فیروزه کوبی یا چسب گردویی که مانند لاک تیره رنگ است بر روی ظرف چسبانده می شود. در این مرحله اضافات سنگ ها صیقل داده شده و رنگ اصلی فیروزه نمایان می شود.

در مرحله پرداخت سطح صیقل داده شده ظرف فیروزه کوبی پولیش زده می شود تا شفافیت و درخشندگی چشم نوازی پیدا کند.

در این مرحله بر روی ظروف پلی استر قرار می‌گیرد که از آسیب‌های احتمالی جلوگیری نموده و همچنین قطعات فیروزه از بدنه ظرف جدا نشود.

راه های تشخیص ظروف فیروزه اصل

-وزن

فیروزه تقلبی معمولا سبک‌تر از فیروزه اصل است، زیرا از پلاستیک یا سایر مواد ارزان‌قیمت ساخته می‌شود.

همچنین سنگ فیروزه بافت متراکم‌تری دارد و با لمس کردن مشخص خواهد شد. البته تشخیص فیروزه اصل با این روش ممکن است برای افراد مبتدی دشوار باشد.

برچسب قیمت

فیروزه تقلبی معمولا از مواد بسیار ساده ساخته می‌شود و بنابراین فرآیند تولید آن بسیار ارزان‌تر از فیروزه اصل تمام می‌شود. فیروزه اصل گران‌تر است زیرا از مواد طبیعی به وجود آمده و باید از معدن استخراج شود.

-تست خراش

تست خراش رایج‌ترین راه تشخیص سنگ فیروزه اصل از تقلبی است زیرا به‌آسانی انجام می‌شود و هرکسی می‌تواند تقریبا با هر شی‌

 فلزی در خانه یا محل کار خود این کار را انجام دهد.اگر سنگ فیروزه به‌راحتی خراشیده شود، به ‌احتمال ‌زیاد یک فیروزه تقلبی است.

-تست استون

یک راه بسیار آسان برای تشخیص اینکه آیا یک سنگ فیروزه تقلبی رنگ‌آمیزی شده دارید یا خیر، استفاده از تست استون است. تنها کاری که باید انجام دهید این است که فیروزه خود را برای چند دقیقه در استون خیس کنید. اگر رنگ درون استون حل شد نشان می‌دهد که فیروزه تقلبی و رنگ ‌شده است.

-تست تخریب

تست تخریب بیشتر برای سنگی است که به‌عنوان جواهر از آن استفاده نمی‌کنید. برای این کار باید سنگ را از وسط برش دهید تا فضای داخلی آن مشخص شود. اگر رنگ فیروزه در داخل هم مانند سطح آن بود، فیروزه‌ی شما اصل است اما اگر رنگ آن در داخل تغییر کرد به ‌احتمال ‌زیاد یک سنگ فیروزه تقلبی دارید.

-تست سوزن

یک راه فوق‌العاده برای تشخیص فیروزه اصل نیشابور استفاده از تست سوزن است.

در این آزمایش ابتدا باید سوزن را داغ کنید. پس ‌از آن باید سوزن را در سنگ فیروزه فرو کنید. اگر سوزن شروع به سوزاندن یا ذوب کردن جواهر کند به این معنی است که این سنگ به ‌احتمال‌ زیاد از رزین یا پلاستیک ساخته شده و تقلبی است.

-تست ناخن

برای انجام این آزمایش به‌سادگی از ناخن خود استفاده کنید و آن را در امتداد سطح سنگ فیروزه بکشید. اگر ناخن شما در سطح فیروزه گیر کند، به ‌احتمال‌ زیاد، این سنگ فیروزه اصل است.