قطاب نوعی شیرینی سنتی مختص کرمان است.
این شیرینی در دو طعم گردویی و پستهای تهیه میشود.
قطاب از دو بخش لایه خارجی و مغز درون آن تشکیل شده است. لایهی خارجی با خمیر درست میشود و در تهیه خمیر این قطاب از زرده تخممرغ، بیکینگ پودر، روغن مایع، شیر یا ماست و آرد استفاده میشود که با پودر قند تزیین میشود و مغز داخلی قطاب را پودر بادام، پودر قند و هل و گلاب و عسل تشکیل میدهند.
کماچ سهن یک نوع شیرینی اصیل کرمانی است.
در تهیه این کماچ سهن، جوانه گندم خیس داده میشود و با مواد دیگری چون زیره و دارچین ترکیب میشود. سپس ترکیب این مواد به خمیر کماچ و مواد میانی این شیرینی نظیر خرما، گردو یا پسته اضافه میشود.
کلمپه نوعی شیرینی است که از سوغات مهم کرمان به شمار میرود و دارای تاریخچه طولانی و خواص درمانی متعددی است.
کلمپه در گذشته با استفاده از روغنهای حیوانی و خرمای نخلستانهای کرمان تهیه میشده و برای پخت آن از هیزم استفاده میشده است. ولی امروزه با انواع قالبهای صنعتی با اشکال مختلف و با استفاده از دستگاه و بدون دخالت دست تهیه و تولید میشود.
کلمپه ظاهری شبیه به کلوچه دارد؛ با این تفاوت که درون آن مخلوطی از خرمای چرخ شده همراه با گردو، پودر هل و طعمدهندههای دیگر قرار میدهند.
برای تزئین کلمپه معمولا از پودر پسته یا کنجد استفاده میکنند.
قاووت(قوتو) یک نوع شیرینی پودری متعلق به کرمان است.
در این نوع شیرینی مغزهای مختلفی مانند مغر گندم، جو، کنجد و گیاهان دارویی باهم ترکیب شدهاند و همراه با شکر یا قهوه آسیاب میشوند.
قاووت معمولا به شکل پودری مصرف شده و شما میتوانید این سوغات کرمان را در شیر یا آب حل کنید.
فالوده کرمانی از سوغات مهم این استان است.
طرز تهیه فالوده کرمانی به فالوده شیرازی شباهت دارد، با این تفاوت که در نوع کرمانی از عرق نعنا و بیدمشک بهعنوان چاشنی و تخم شربتی بهعنوان تزئین استفاده میشود.
زیره یکی از سوغات معروف استان کرمان است.
زیره در دو نوع سبز و سیاه موجود است و نوع مرغوب آن به رنگ سیاه از کوهستانهای شهرستان بافت در این استان جمعآوری میشود. کوه چوپار نیز به خاطر زیره آن معروف است و ۸۰ درصد از تولید استان به این منطقه اختصاص دارد.
کشاورزان کرمانی از اواسط اردیبهشت تا اوایل تیرماه زیره سیاه را برداشت میکنند.
حاج پسته شباهت فراوانی به حاج بادام یزد دارد.
هل، گلاب، تخممرغ، پودر پسته و پودر قند از مواد اصلی در تهیه حاج پسته هستند.
در کنار حاج پسته، نوع بادامی و نارگیلی این شیرینی را نیز می توانید در کرمان امتحان کنید.
نان پر یک شیرینی خانگی و سنتی در استان کرمان است و در رنگهای مختلفی تهیه میشود.
آرد، پودر قند، هل، زعفران و کنجد مواد تشکیلدهنده نان پر هستند.
خرما بریز از شیرینیهای معروف کرمانی در ایام ماه مبارک رمضان است.
خرما بریز از آرد سبوسدار، شکر، خرما، گلاب، روغن و کره تهیه میشود. کرمانیها برای تزئین این شیرینی از پودر پسته استفاده میکنند.
حلوا پسته یک شیرینی سنتی و محبوب در کرمان است.
آرد، کره، پودر قند، نشاسته، پودر پسته، زعفران، هل و گلاب از مواد اولیه در تهیه حلوا پسته هستند.
کرمان محل پرورش گیاهان دارویی متنوعی است و سدر، حنا و کتیرا از معروفترین گیاهانی هستند که شما میتوانید در این مناطق پیدا کنید.
کرمان علاوه بر گیاهان دارویی، مرکز عرقیاتی چون گلاب، عرق بیدمشک، عرق نسترن، عرق نعنا و عرق زیره است.
مرغوبترین عرقیات این استان از دامنه کوههای هزاره در روستای لالهزار به دست میآیند.
کرمان سومین استان تولیدکننده مرکبات در ایران است.
پتهدوزی نوعی رودوزی است که در میان زنان و دختران استان کرمان رواج دارد. پتهدوزی یکی از قدیمیترین سوزندوزیهای سنتی در ایران است.
در پتهدوزی، پارچه زمینه کار عریض نامیده میشود و نخ دوخت و نخهای رنگی و پشمی مورد استفاده در این هنر، ریس نام دارد.
در این هنر از نقوش باستانی ایران استفاده میشود و هنرمندان این عرصه گاهی نقوش خود را بهصورت ذهنی بر روی پارچه حک میکنند.
قالی کرمان به دوام و کیفیت آن مشهور است.
قدمت قالیبافی در این استان به قبل از دوران صفویه بازمیگردد. این دوران در کرمان، دوران شکوه قالیبافی منطقه بود؛ به حدی که جهانگردان خارجی نیز در سفرنامههای خود به این موضوع اشاره کردهاند.
قالی کرمان از نظر رنگ تنوع فراوانی دارد و شما میتوانید در انواع نفیس آن بیش از ۳۰ رنگ را مشاهده کنید. اکثر این رنگها طبیعی هستند و در گذر زمان کیفیت خود را از دست نمیدهند.
قالیچههای افشار از دیگر بافتههای مطرح در استان کرمان هستند که بهطور عمده در روستاهای بلورد، اسطور، نجفآباد، محمودآباد، پاریز و زیدآباد تولید میشوند. عشایر ایل افشار که هنوز زندگی کوچنشینی دارند و در دشتهای بین سیرجان و بافت ساکن هستند، قالیچههای افشاری میبافند.
شالبافی کرمان نیز بهاندازه قالیبافی آن در این منطقه شهرت و رواج دارد.
شالهای کرمانی معمولا ۳ متر طول دارند و می توان آنها را تحت عنوان شالهای لاکی، لاجوردی، بوتهای، احرامی، ترمه، زنگاری و شاخ گوزنی خریداری کرد.
گلیم شیریکی پیچ یکی دیگر از سوغاتیهای نفیس کرمان است و قطب آن در سیرجان و روستای دارستان قرار دارد.
روستای دارستان بهعنوان دهکده جهانی گلیم، از سوی سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.
گلیمهای شیریکی پیچ سیرجان در نوع خود منحصربهفرد هستند.
این گلیمها ترکیبی از گلیم و قالی هستند و برخلاف دیگر انواع گلیمها که در آنها پود باعث شکلگیری محصول نهایی میشود، در این شیوه نقشی در بافت ندارد. در تهیه گلیم شیریکی پیچ، پود صرفا تارها را به یکدیگر متصل میکند و باعث استحکام درگیری نخ خامه با تارها میشود.
خورجین بافی یکی دیگر از صنایع دستی شهر کرمان است.
خورجینهای کرمانی عمدتا دارای طرحهای هندسی و متقارن هستند.
در بافت خورجین از پشمهای رنگی، نخ پنبه و گاهی اوقات موی بز استفاده میشود.
آجیده دوزی نام دیگر هنر لایه دوزی و پنبهدوزی است و قدمت فراوانی دارد.
در آجیده دوزی لایهای از پنبه در بین دو لایه از پارچه قرار گرفته و پس از دوخته شدن، حالت نقش برجسته به خود میگیرد. طرحهای موجود در هنر آجیده دوزی ظریف و اصیل هستند.
گبر دوزی از دیگر صنایع دستی منطقه و سوغات کرمان است و از آنجاییکه هنر دست زرتشتیان ایران باستان بوده، به زرتشتی دوزی نیز شهرت دارد. از رنگهای روشن و پرطراوت نظیر سرخ، سفید و سبز در گبر دوزی استفاده میشود.
کرمانیها هنرمندان باسابقه و ماهری در زمینه تولید ظروف و اشیا تزئینی مسی هستند.
بشقاب، دیگ، کفگیر، گلدان، بشقابهای تزئینی و تابلوهای مسی از جمله وسایلی هستند که می توان از کرمان به عنوان سوغات خریداری کرد.