محوطه باستانی هگمتانه نخستین پایتخت ایران,با 3000 سال قدمت, به‌صورت پشته‌ای بیضی‌شکل در بافت قدیمی شهر همدان واقع شده است.
محوطه بر روی تپه ای وسیع با 30 هکتار وسعت قرار دارد و به همین دلیل به تپه هگمتانه نیز معروف است.
شهر باستانی هگمتانه که در زمینی به وسعت 35 هکتار ساخته شده,دارای معماری و نقشه بسیار منظم، معابری از سنگ‌فرش و آجرهای مربعی، حصاری طولانی و… بوده است.
معماران این اثر تاریخی، آن را به‌صورت هفت قلعه متصل و تودرتو طراحی و احداث کرده اند.هریک از قلعه‌های متصل به هم طبق کاربری خاصی احداث شده,به‌طوری که قلعه هفتم به‌عنوان کاخ پادشاه مورد استفاده بوده است.
آثار کشف شده حکایت از وجود یک شبکه منظم و پیشرفته آب‌رسانی در شهر حکومتی مادها و پارت ها دارد. در فواصل بین کانال‌های آب رسانی، معابری با عرض 5.3 متر وجود داشته و کف این معابر، تماما با آجرهای مربع شکل و منظم، مفروش بوده است.
تحقیقات نشان داده که در فواصل 35 متری بین معابر، دو سری واحدهای ساختمانی قرار دارند، که هر کدام شامل یک حیاط مرکزی است با اتاق‌ها و انبارهایی به صورت قرینه در گرداگرد آن.
از جمله کاوشهای علمی که از سال 1362 به سرپرستی محمدرحیم صراف شروع شده و تا کنون ادامه یافته, منجر به شناسایی شهر بزرگی در درون تپه هگمتانه شده‌است.
همچنین در ادامه کاوش‌ها، بخش‌هایی از حصار عظیم شهر به قطر 9 متر و ارتفاع 8 متر را آشکار ساخته‌است. این حصار در فواصل معین، دارای برجهای عظیم بوده، که هگمتانه قدیم را دربرمی‌گرفته است.
به‌طور کلی در یکصد سال اخیر باستان‌شناسان داخلی و خارجی بارها این تپه را حفاری کرده و در طول حفاریهای انجام شده، آثار ارزشمند و بی‌نظیری کشف گردیده، که اغلب متعلق به دوران هخامنشیان است.
لوح زرین آرشام,لوح زرین آریارمنه,لوح داریوش دوم,جام طلایی و کاسه سیمین,جام نقره ای اردشیر یکم,پایه ستون سنگی مربوط به اردشیر دوم از جمله این آثار است.
موزه هگمتانه با 600 متر مربع وسعت,در بخشی از مجموعه تاریخی هگمتانه واقع شده است.
موزه دارای یک سالن اصلی,یک سرسرا و دو راهرو است و در آن 200 شی برای بازدیدکنندگان به نمایش گذاشته شده است.
ساعات بازدید از محوطه باستانی هگمتانه در نیمه اول سال از ساعت 9 تا 19 و در نیمه دوم سال از ساعت 9 تا 17 می باشد.
همدان، انتهای خیابان اکباتان، میدان اکباتان، پایگاه ملی میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه
08132528067
