از آنجایی که بندرعباس و دیگر بنادر استان هرمزگان در کنار خلیج فارس که منبع غنی از انواع مختلف ماهی، میگو و آبزیان است واقع شدهاند، یکی از شغلهای کهن مردم این مناطق ماهیگیری است که بهشکل سنتی یا مدرن انجام میشود و میتوان گفت ماهی و میگو سوغات معروف این استان است. ماهی تن، سنگسر، ساردین، هامور، سرخو، میش ماهی و مقوا، ماهیهایی هستند که در این استان صید میشوند.
خرما یکی از سوغات ایران به شمار میآید.
خرمای بندرعباس و استان هرمزگان انواع مختلفی مانند مرادسنگ، خنیزی، پیارم، مضافتی و کریته دارد.
از این میان، بهترین نوع صادراتی آن خرمای پیارم است که حاجیآباد تولیدکنندهی اصلی آن است.
این نوع خرما به خرمای شکلاتی معروف است همچنین لقب گرانترین و مرغوبترین خرمای جهان را به خود اختصاص داده است.
از دیگر انواع خرما در استان هرمزگان می توان به خرمای خاصویی که جز کوچکترین خرماهای ایران است و ظاهری شبیه به بامیه دارد و خیلیها آن را به اسم خرمای آلویی میشناسند اشاره کرد.
خرمای خنیزی یک خرمای پرشیره و قرمز رنگ از سوغات بندرعباس است که هسته بسیار کوچکی دارد.
خرمای مضافتی رایجترین خرمایی است که همهجا به فروش میرسد، پوست تیرهای دارد و گوشتی و بسیار شیرین است.
خرمای مرداسنگ رنگ قهوهای روشن و بافتی نرم و گوشتی دارد. شکل این خرما گرد است و به صورت خشک و شهددار به فروش میرسد.
اشاره کرد.
سوغات دیگر استان هرمزگان، مرکبات و فرآوردههای حاصل از آنها است.
مرکباتی که در استان هرمزگان کشت میشوند شامل نارنگی، پرتقال، لیمو لیسبون، لیمو شیرین، نارنج، گریپ فروت و لیموترش است.
شاید میوههای گرمسیری به عنوان سوغات بندرعباس کمی عجیب بهنظر برسند، اما برای افرادی که اهل طعمهای جدید هستند، بهترین انتخاب محسوب میشوند.
گواوا (Guava) یک میوه گرمسیری وارداتی است که معمولا در نواحی استوایی پرورش داده میشود. این میوه در بندرعباس به اسم زیتون محلی هم شناخته میشود.
ظاهر گواوا کوچکتر از گلابی است و پوست سبز و زرد رنگی دارد. داخل این میوه خوشبو، گوشتی، زرد یا صورتیرنگ است که طعمی ترشوشیرین دارد.
دراگون فروت (Dragon Fruit) هم یکی از میوههای گرانقیمت گرمسیری است که پوستی شبیه به اژدها و طعمی شبیه کیوی دارد. این میوه از سوغات بندرعباس از خانواده کاکتوس است و در سه رنگ زرد تو سفید، قرمز تو سرخ و قرمز تو سفید به فروش میرسد.
لوز(گارُم زنگی) میوه خوشمزهای است که پوست نازک زرد رنگی دارد. بافت لوز، نرم و گوشتی است و طعم شیرین با چاشنی ترشی از ویژگیهای این میوه عجیب است.
ترشی بندری و ترشی انبه جز پرطرفدارترین ترشیهای بندرعباس هستند.
چنتهدوزی یکی از معروفترین صنایع دستی جنوب و سوغات بندرعباس به حساب میآید که کاری بسیار سخت، گران و زمانبر است.
چنتهدوزی نوعی دستبافته رنگارنگ است که برای تزیین مورد استفاده قرار میگیرد.
این صنایع دستی روی دار قالی، با طرحهای متنوع و خلاقیت بافنده حاضر میشوند و معمولا برای زیباتر شدن کار، آن را با منگوله یا صدفهای دریایی تزیین میکنند.
حصیربافی پرفروشترین سوغات معروف بندر عباس است که از برگ درختهای نخل تهیه میشود.
زنان هنرمند جنوبی، محصولات دستبافته حصیری مختلفی از جمله کلاه، بادبزن، سجاده، انواع سبد، زیرانداز (تک)، سینی گرد (سپ)، ظرف میوه، ظرف نگهداری نان (کفه) و… تولید میکنند.
گلابتوندوزی نوعی زردوزی و از سوغات بندرعباس است که از آن برای تزیین لباسهای زنانه، سرآستین، دور یقه، شلوار و حتی گیره سر و گوشواره استفاده میشود.
در گلابتوندوزی، تزیینات و طرحهای مختلف با نخ روکش فلزی طلایی و نقرهای روی لباسها دوخته میشود.
صنایعدستی دریایی جز پرطرفدارترین سوغات بندرعباس است که از انواع صدف و ستاره دریایی تهیه میشود.
جاکلیدی، گردنبند، دستبند، آینه و اشیای دکوری مختلف از جمله چیزهایی هستند که به عنوان صنایعدستی دریایی فروخته می شود.
خوس دوزی عبارت است از دوخت نوارهای نقرهای باریک روی پارچههای توری ریزبافت که گاهی از ستارههای فلزی نیز در تزیین آنها استفاده میشود.
از این هنر برای تزیین مقنعه، شال و دستار (چادر زنانه) استفاده میشود. پارچههای مصرفی معمولا به رنگهای سیاه، سفید، سبز و زرشکی هستند که هر دو روی پارچه شکل یکسان دارند.
کم دوزی نوعی هنر دستی مخصوص استان هرمزگان است که در شلوار زنانه، پشتی، پارچههای گل دار و روكش لباس از آن استفاده میكنند و بهجای نخ معمولی از نخ ابریشم و از زری كه بهترین آن نقره است، بهره میبرند.
سوزن دوزی نوع دیگر از رودوزی است که فقط در بخش بشاگرد و توسط زنان و دختران روستایی به شیوهی زنان بلوچ انجام میشود و دلیل آن نزدیکی منطقه به استان سیستان و بلوچستان است.
بافتههای داری یکی دیگر از انواع صنایع دستی هستند که در استان هرمزگان مورد توجه قرار دارند و مردم سختکوش منطقه به تولید آنها میپردازند.
از میان آنها قالی افشار، انواع گلیم، خورجین، نوعی روانداز با پرزهای بلند به نام خرسک که گاهی بهعنوان زیرانداز مورد استفاده قرار میگیرد، جاجیم و گبه را میتوان نام برد.
در بندرعباس، روستای درتوجان و بخش حاجی آباد، عشایر اسکان یافتهی ایلهای افشاریه به تولید و تهیهی انواع قالی و قالیچه، رویهی پشتی و چنته مشغول هستند.
تولیدکنندگان معمولا پشم مورد نیاز خود را از سیرجان خریداری کرده و خودشان به ریسیدن و رنگرزی آن اقدام میکنند. نوع گره رایج در این منطقه، گرهی فارسی است و نقشههایی که در بخش حاجی آباد و روستای درتوجان بافته میشود، نقشههای افشاریه است که به نامهای بوته شاهی، ماه و ستارهای، سه کله، خشتی، گنبدی، شکارگاه، بچه بغل، سماوری و… معروف هستند.
خرسک بافی بافت نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت بافت است که بافت آن با رنگهای بسیار محدود انجام میشود. در بافت سنتی آن از رنگ طبیعی پشم استفاده میکردند. پرز، تار و پود کلفت آن از پشم است و از پود رو استفاده نمیشود.
در قدیم از آن بهعنوان روانداز استفاده میکردهاند. امروزه از این نوع بافت برای تولید پادری و کناره در اندازههای مختلف استفاده میکنند. نقوش خرسک معمولا هندسی هستند و بافت آن در روستای درتوجان رواج دارد.